بررسی تجهیزات نیروی هوایی پاکستان
نیروی هوایی پاکستان از قدیمی ترین نیروی هوایی هوایی منطقه است . این نیروی با تاسیس پاکستان و جدایی از هند در سال ۱۹۴۷ تاسیس شد و هسته اولیه ان کاملا انگلیسی بود. اختلاف با همسایه جدید یعنی هند که ان نیز به تازگی مستقل شده بود بر سر کشمیر ، پاکستان را از همان روز اول در معرض جنگ قرار داد و ارتش این کشور همواره نقش مهمی در بازی های سیاسی داخلی این کشور طی نیم قرن گذشته داشته است.
اختلافات با کشور هند باعث درگیر پاکستان در چندین جنگ با این کشور شد که میتواند به جنگ سال ۱۹۵۹ ، ۱۹۶۵، ۱۹۶۷، ۱۹۷۱ اشاره کرد و به غیر از این در جنگ سال ۱۹۷۳ اعراب و اسرائیل و نبرد با شوروی در جریان اشغال افغانستان توسط شوروی درگیر بود از این رو نیروی هوایی پاکستان بسیار نیروی هوایی با تجربه ای است و می توان به جرعت ان را کارکشته ترین نیروی هوایی اسلامی در جهان دانست. همچنین این نیرو در زمینه فنی نیز بسیار موفق و مستقل است و باید نیروی هوایی پاکستان را خدای تعمیر و نگهداری دانست به شکلی که ناوگانی متشکل هواگرد های مختلف از سراسر جهان را با سن های مختلف در درون کشور تعمیر و نگهداری میکند و همواره به صورت کاملا عملیاتی انها را سر پا نگهداشته است
در زمینه سطح اموزش نیز همین و بس که خلبانان بسیاری از کشورهای اسلامی مانند بحرین، عربستان، امارات و حتی پیش از انقلاب در خلبانان ایرانی در پاکستان اموزش دیدند و همواره در داگ فایت شهرت جهانی داشتند. در کل نیروی هوایی پاکستان در زمینه تعمیرات و اموزش بومی یک نیروی هوایی مستقل است و در کشورهای اسلامی به غیر از ایران و ترکیه نمونه ای برای پاکستان نمی توان پیدا کرد
نیروی هوایی پاکستان نیروی هوایی بسیار موفقی در تاریخ بوده که در هر زمان بسته به شرایط خود از تجهیز نیروی هوایی خود دست بر نداشته است. امروزه با همکاری با کشور چین توانسته گام های مهمی در زمینه تولید جنگنده در داخل بردارد ، همکاری که می تواند به توسعه طرح های بومی در اینده با کمک کشورهای دیگر بینجامد
پاکستان البته در کنار نیروی هوایی خود دارای توان بالای موشک بالستیک نیز است. این توان بالا با تولید چندین موشک بالستیک و کروز در داخل کشور بر می گردد که در نقش اتمی و متعارف کاربرد دارد . اگرچه در نیروی هوایی پاکستان جنگنده های میراژ ۵ و جی اف۱۷ توان اتمی دارند ولی سلاح اصلی نبرد اتمی پاکستان موشک های بالستیک این کشور هستند
نیروی هوایی پاکستان هرگز بودجه نیروی هوایی هند را نداشت. ولی همیشه از نظر فناوری البته گهگاه با فاصله چند سال پا به پای هند امده است اگرچه همیشه کوچکتر بوده ولی بسیار موفق تر ظاهر شده است. نتایج رزم هوایی ان برتری ان را نشان میدهد و هرگز مانند هند در زمینه تعمیر و نگهداری مشکل نداشته ویا دست کم مشکلات انها را نداشته است. در نیروی هوایی پاکستان جوانان باهوش تری دیده می شوند که شاید دلیلش روش گزینش است که از همه طبقات جامعه انتخاب می شوند تا نیروی هوایی هند که گهگاه پذیرش بر اساس خانواده و اسم و رسم است. فساد مالی و اداری بسیاری کمی در این ارتش بر خلاف ارتش هند است و بروکراسی بسیار کمتری به چشم می خورد به شکلی که معمولا برنامه های نظامی به سرعت بسیار بیشتری در پاکستان نتیجه می دهند و انهم با کمترین هزینه ممکن. اموزشی خلبانان و سطح تمرینات با وجود اینکه بودجه ارتش پاکستان کمتر است همیشه بهتر بوده و در نهایت ارتش پاکستان اگرچه در کل کوچکتر از ارتش هند است ولی همواره راه هندی ها را به خوبی بسته است
معرفی تاریخچه نیروی هوایی پاکستان و تجارب بسیار جنگی ان که موفق نیز بوده در مقاله ای دیگر انجام خواهد شد
نیروی هوایی پاکستان همکنون دارای ۱۱ پایگاه هوایی فعال است که در زیر امده است
پایگاه هوایی موشاف: پایگاه هوایی موشاف در استان پنجاب پاکستان قرار دارد و محل فرمانده ای نیروی هوایی پاکستان در مرکز کشور است. این پایگاه محل استقرار هواپیماهای اف۱۶، اف۷، میراژ۳ و۵ و اواکس های ساخت چین است
پایگاه هوایی مسرور: بزرگترین پایگاه هوایی کشور پاکستان که در بندر کراجی مستقر است و عملیات گشت هوایی در دریایی عمان و شمال اقیانوس هند را انجام می دهد . این پایگاه محل استقرار جی اف۱۷، میراژ ۳ و ۵ است
پایگاه هوایی شهباز: این پایگاه در استان سند قرار دارد و البته یک فرودگاه غیر نظامی است که نیروی هوایی پاکستان هم در ان فعالیت دارد. این پایگاه محل استقرار اف۱۶ بلوک ۵۲ + است
پایگاه هوایی ریفکوئی: یک پایگاه هوایی در نزدیکی اسلام اباد پاکستان که محل قرار گیری جنگنده های اف۷ و میراژ ۳٫ این پایگاه طولانی ترین باند فرود را بین پایگاه های هوایی پاکستان در اختیار دارد
پایگاه پیشاور: پایگاه هوایی پیشاور واقع در پیشاور پاکستان در شمال این کشور که پایگاه فرمانده ای این کشور در شمال پاکستان است. این پایگاه محل استقرار جنگنده جی اف۱۷ است
تصویری از میراژ ۳ ارتش پاکستان در دهه ۱۹۸۰
پایگاه هوایی درمیان والی: این پایگاه محل اموزش خلبانان ارتش پاکستان است و در استان پنجاب قرار دارد. این پایگاه محل استقرار جت اموزشی پی ۸ و تی اف۷ است
پایگاه هوایی مینهاس: پایگاه هوایی رزمی در منطقه پنجاب پاکستان که محل استقرار جی اف۱۷، اواکس ساخت سوئد،اف۷ و میراژ ۳ است
پایگاه هوایی سامونگلی: مستقر استان کویته و که محل استقرار دو اسکادران اف۷ است
پایگاه نور خان: مستقر در رالپندی در پاکستان که محل قرار گیری جنگنده و هواپیماهای ترابری و سوخت رسان است. این پایگاه بخشی از یک فرودگاه بین المللی است
پایگاه هوایی فیصل: مستقر در کراچی که محل استقرار هواپیماهای ترابری سی ۱۳۰ است اگرچه گهگاه اف۷ نیز در انجا مستقر است
مرکز یکم اموزشی: مرکز اموزشی هوایی پاکستان در اسلام اباد مجهز به هواپیماهای کا۸
محمد محمد عالم یکی از خلبانان برگزیده ارتش پاکستان که در جنگ سال ۱۹۶۵ پاکستان و هند در یک نبرد ۵ جنگنده هندی را با اف۱۸۶ خود سرنگون کرد
در این بخش به معرفی هواگرد های قدیمی که امروزه دیگر در خدمت ارتش پاکستان قرارندارد خواهیم پرداخت
سی فیوری: یک جنگنده تک موتوره پیستونی ناو نشین بازمانده از جنگ جهانی دوم که در سال ۱۹۵۰ نیروی هوایی پاکستان به شکل دست دوم ۹۰ تا ۱۰۰ فروند ان را تحویل گرفت
سوپر مارین اتکر: اولین جت نیروی هوایی پاکستان که یک جت ناو نشین ساخت انگلستان بود که در سال ۱۹۵۱ این نیرو ۳۶ فروند ان را دریافت کرد و تا اخر دهه ۱۹۵۰ در خدمت بود
اسپید فایر: جنگنده پیستونی تک موتوره بازمانده از جنگ جهانی دوم که در سال ۱۹۴۷ به عنوان نخستین جنگنده نیروی هوایی پاکستان تحویل این نیرو شد
هندلی پیچ هالیفاکس: بمب افکن چهار موتوره ساخت انگلستان در جنگ جهانی دوم که ۱۶ فروند ان در نقش ترابری و گشت دریایی به خدمت ارتش پاکستان به صورت دست دوم در امد
بی ۵۷: بمب افکن جت دو موتوره امریکایی بر اساس بمب افکن انگلیسی کانبرا. ۲۷ فروند از این بمب افکن به شکل دست دوم در نقش بمب افکن و شناسایی تحویل نیروی هوایی پاکستان شد که در نقش شناسایی تا میانه دهه ۱۹۹۰ در خدمت بود. برخی منابع مدعی تحویل ۸۰ فروند از این بمب افکن هستند
تی۳۳: جت اموزشی دو سرنشینه ساخت امریکا که به شکل دست دوم تحویل پاکستان شد. ۱۵ فروند نسخه اموزشی رزمی و ۶ فروند نسخه اموزشی و شناسایی تحویل ارتش پاکستان شد
اف۸۶: برای دو دهه اصلیترین و پر تعداد ترین جت جنگی ارتش پاکستان بود که موفقیت های زیادی برای این ارتش از جمله در جنگ سال ۱۹۶۵ و ۱۹۷۱ به دست اورد و تا دهه ۱۹۸۰ در نقش جنگنده بمب افکن در خدمت این ارتش بود. پاکستان طی چند نوبت از امریکا و المان غربی در مجموع ۲۱۰ فروند اف۸۶ همگی از نسخه اف را دریافت کرد که پیروزی های هوایی بسیاری نیز با انها به دست اورد… اف۸۶ نستالژی نیروی هوایی پاکستان است
B-57
T-33
اف۸۶ پر افتخار ترین جنگنده ارتش پاکستان است و طی دو جنگ سال ۱۹۶۵ و ۱۹۷۱ بیش از ۷۰ جنگنده هندی را نابود کرد
شکاری رهگیر اف-۱۰۴: اولین جت جنگی مافوق صوت پاکستان که این کشور دریافت کرد. پاکستان به شکل دست دوم ۱۲ فروند F-104A در سال ۱۹۶۱ از امریکا در حالی تحویل گرفت که تنها سه سال از ساخت انها گذشته بود. در دهه ۱۹۷۰ این کشور ده فروند دیگر از همین مدل را از اردن تحویل گرفت
شکاری رهگیر اف-۶: همان میگ۱۹ تولید شده در چین. این هواپیما نیز یکی از پرتعداد ترین جت های در خدمت ارتش پاکستان بود که نخستین بار در سال ۱۹۶۵ موفق به دریافت ۶۵ فروند انها را شد و چند سال بعد ۱۰۳ فروند دیگر را دریافت کرد و در اواخر دهه ۱۹۷۰ نیز ۸۵ فروند دیگر را دریافت کرد. در مجموع ۲۵۳ فروند اف۶ تحویل ارتش پاکستان به شکل نو شد که تا سال ۲۰۰۲ در خدمت باقی ماندند
جنگنده تهاجمی A-5: نسخه تهاجمی میگ۱۹ ساخته شده در چین که پاکستان در اوائل دهه ۱۹۸۰ ، ۶۰ فروند انها را دریافت کرد و تا سال ۲۰۱۱ در خدمت بودند
همچنین تعداد محدود نسخه اموزیش میگ۱۵ و میگ۱۷ از نسخه تولید در چین و بمب افکن ایلیوشین ۲۸ نیز در خدمت داشت که از خدمت خارج شد
ای ۵ های ارتش پاکستان
جنگندهای موجود در خدمت ارتش پاکستان
پاکستان در دهه ۱۹۶۰ برای اولین بار رو به امریکا کرد و از تجهیزات انگلیسی دست کشید ولی بعد از مدتی به دلیل دشمنی مشترک چین و پاکستان با هند رو به چین نیز کرد و همکاری با چین را اغاز کرد که یک همکاری راهبردی نیز بود. در دهه۱۹۸۰ با اشغال افغانستان توسط شوروی با افزایش رابطه با امریکا توانست جنگنده های اف۱۶ را نیز دریافت کند ولی با حرکت هند به طرف سلاح اتمی که متعاقب ان نیز پاکستان حرکتی در این زمینه را اغاز گرد مورد تحریم امریکا قرار رفت
MFI-17 مشاق:
هواپیمای دو نفره اموزشی موتور پیستونی ساخت صنایع هوافضای پاکستان که به کشورهای زیادی از جمله ایران نیز صادر شد. این هواپیما دارای دو خدمه در کنار هم دیگر است و از موتور لیکومینگ استفاده میکند و بیش از ۱۵۰ فروند از این هواپیما در نقش اموزشی و حتی در نقش مسلح در خدمت ارتش پاکستان قرار دارد. نسخه مسلح و قویتر این هواپیما سوپر مشاق نام دارد که حدود ۳۰ فروند از ۱۵۰ فروند مشاق در خدمت از این نسخه است .
جت اموزشی مقدماتی ارتش پاکستان که حدود ۵۰ سال است اموزش خلبانان نیروی هوایی پاکستان را بر دوش دارد. اولین بار این جت در سال ۱۹۶۲ به میزان ۲۷ فروند وارد خدمت شد و طی چند سری در سالهای ۱۹۶۸ (۶ فروند)، ۱۹۷۵ (۷ فروند)، ۱۹۷۷ (۱۶ فروند)، ۱۹۸۰ (۶ فروند) و در سال ۲۰۰۳ در نهایت موفق به دریافت ۴۰ فروند از این جت شد . دو نسخه بی و سی تحویل این کشور شد که احتمالا طی چند سال اینده با دریافت تعداد بیشتری کا۸ تولید شده در پاکستان این هواپیما نیز جایگزین خواهد شد . پاکستان دو نسخه بی و سی را دریافت کرد. نسخه سی مسلح بود و در برخی دورها بر ضد اهدافی در مناطق قبیله ای پاکستان و همچنین در دهه ۱۹۹۰ در هنگام پیشروی طالبان در افغانستان چند باری در بمب بارن مواضع دولت و مجاهدین نقش بازی کرد.همکنون ۲۰ فروند تی ۳۷ در خدمت ارتش پاکستان است که تا دو سال اینده از خدمت خارج خواهد شد
T-37
داستان میراژ ۳ در پاکستان جالب است . اولین بار از خود فرانسه این جنگنده تحویل ارتش پاکستان شد. در سال ۱۹۶۷ پاکستان ۲۴ فروند میراژ ۳ شامل انواع رزمی پی و نسخه شناسایی از فرانسه تحویل پاکستان شد. این تنها میراژ های نوع سازی بود که تحویل ارتش پاکستان شد و در ادامه پاکستان تعداد بسیار زیادی میراژ را دست دوم دریافت کرد. یک دهه بعد پاکستان ده فروند میراژ ۳ دیگر نیز فرانسه البته به شکل دست دوم دریافت کرد که اخرین میراژ های دریافت از فرانسه بود. در دهه ۱۹۹۰ زمانی که پاکستان مورد تحریم امریکا سر برنامه هسته ای قرار گرفت توانست از چند کشور میراژ ۳ از خدمت خارج شده انها را دریافت کند. در سال ۱۹۹۱ موفق به دریافت ۴۵ فروند میراژ ۳ از نسخه E از استرالیای شد . این نمونه متفاوت ترین نسخه میراژ ۳ بود زیرا مجهز به موتور انگلیسی بود که برای اب و هوایی گرم و نیم خشک استرالیا ساخته شده بود بعدها مشکلاتی در زمینه تامین قطعات باعث شد تا مدتی این دسته ۴۵ فروندی زمینگیر باشند. در ادامه داستان میراژ ۳، پاکستان موفق به دریافت ۱۰ فروند میراژ ۳ نسخه E از لبنان کرد. این میراژ ها حدود ۴۰ سال برای ارتش لبنان خدمت کرده بود و حتی در جنگ سال ۱۹۶۷ بر ضد اسرائیل نیز جنگیده بودند.
همکنون ۸۰ فروند میراژ ۳ در خدمت ارتش پاکستان است و جالب است که تنها استفاده کننده از میراز ۳ در جهان ارتش پاکستان است . میراژ ۳ ارتش پاکستانی همواره مسلح به بمب های ۴۵۰ کیلوگرمی، راکت های ۶۸ م م و همچنین موشک های ماژیک ۱ و سایدواندر و حتی موشک پی ال ۵ هستند و تا دو سال اینده با جی اف۱۷ جایگزین خواهند شد
میراژ۳ ارتقا یافته که دارای رادار جدید در دماغه است و از لوله سوختگیری ثابت بهره میبرد
جنگنده میراژ۵ نخستین بار در سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۲ به صورت نوع از فرانسه وارد پاکستان شد. این پرنده نسخه تهاجمی میراژ ۳ بود و این کشور نسخه ای با نام PA بود. ۳۲ فروند دیگر در دهه بعد برای عملیات تهاجم دریایی مجهز به رادار اژوا همان راداری که در دماغه سوپر اتندارد نصب بود نیز تحویل شد. این ۳۲ فروند توان حمل و پرتاب موشک اگزوست را داشتند . بین سالهای ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۴ میلادی ۴۰ فروند میراژ ۵ دست دوم از رده خارج شده ارتش فرانسه را نیز به صورت مستقیم دریافت کرد و ده فروند دیگر که اخرین میراژ ۵ تحویلی به پاکستان بودند در دهه گذشته از لیبی به این کشور تحویل شد.
میراژ ۵ جنگنده بسیار خوبی بود. دارای موتور اترا ۹ کا ۵۰ مشابه میراژ اف۱ بود و دارای برد و توان تهاجمی بسیار خوبی بود از جمله نسخه ای که دارای رادار اژوا بود. این مسئله میراژ ۵ را همیشه یک جنگنده درجه یک تهاجمی برای نیروی هوایی پاکستان قرار داد بود . پاکستان به دلیل پتانسیل بالای میراژ ۳ دریافتی از استرالیا ( البته بخشی از این ناوگان) در کنار تعدادی از میراژ ۵ را ارتقا داد. به این برنامه ارتقا پروژه ROSE نامیده شد .
در این ارتقا ۳۳ فروند میراژ ۳ با کمک فرانسه و ایتالیا در درون پاکستان مجهز به رادار ایتالیایی گیرفو ام۳ شدند. این رادار با برد ۸۰ تا ۹۰ کیلومتر توان پایین نگری داشت و میتواند هر هدفی در زمین و اسمان و دریا را کشف کند و می تواند با دو هدف در یک زمان درگیر شود. این نسخه حتی توان حمل موشک ضد کشتی اگزوست را دارد و می تواند با رادار خود پستی بلندی زمین را تعقیب و اهداف متحرک را کشف کند. موشک سایدواندر نسخه ال با این نسخه هماهنگ شد و گفته شد می شد موشک رادار فعال پی ال۱۲ را نیز روی ان نصب کرد.
۴۰ میراژ ۵ نیز طی این برنامه مورد ارتقاء قرار گرفت که شامل هشدار دهنده راداری، سامانه ناوبری جی پی اس، رایانه چند ماموریتی ساخت ساژم ، یک غلاف فرانسوی شامل دوربین دید حرارتی و نشان گذار لیزری،نمایشگر چند منظوره از ارتقائات انجام شده روی میراژ ۵ بود
تمامی میراژ های ارتقاء یافته از هر دو نوع مجهز به لوله سوختگیری هوایی شدند و همکنون در خدمت هستند.
همکنون ۸۲ میراژ ۵ شامل ۴۰ فروند نسخه ارتقا یافته در خدمت است
میراژ ۵ و موشک اگزوست
ورود اف۷ به ارتش پاکستان بر می گردد به اواخر دهه ۱۹۸۰ زمانی که پاکستان در پی تحریم امریکا در برنامه اتمی نتوانست تعداد بیشتری اف۱۶ دریافت کند از این رو به دنبال یک جایگزین برای جنگنده های قدیمی چون اف۱۰۴ و اف۶ میگشت و به سراغ چین متحد قدیمی رفت. چین به پاکستان پیشرفته ترین نسخه اف۷ در ان زمان یعنی اف۷ ام را فروخت که دارای الکترونیک انگلیسی بود و لبته تنها جنگنده ای که در ان دوران چین تولید میکرد . ۲۴ فروند اف۷ ام شامل ۴ فروند نسخه دو سرنشینه اموزشی تحویل پاکستان شد و پاکستان به سرعت به دلیل سادگی این پرنده به ان جلب شد و دست به یک سفارش ۷۵ فروند این نمونه که شامل ۱۵ فروند نسخه تی اف ۷ اموزشی بود در سال ۱۹۸۸ زد که طی سه سال بعد تحویل گرفت.نیاز به جایگزینی جنگنده اف۶ راهی جز دریافت تعداد بیشتری اف۷ نگذاشت زیرا پاکستان توان خرید جنگنده نو را نه از شرق داشت و نه غرب زیرا تحریم بود از این رو ۴۰ فروند دیگر در سال ۱۹۹۲ سفارش داد.
اف۷ جنگنده با مشکلاتی از جمله به دلیل سرعت بالا در هنگام فرود به دلیل بال دلتا بود که باعث از دست رفتند چند فروند از انها در خدمت شد از این رو پاکستان از چین درخواست کرد ارتقا در شکل بال به وجود اورد که منجر به ساخت نسل سوم اف۷ با بال دلتای شکسته شد که سرعت فرود را کاهش و کارایی در ارتفاع پایین را افزایش داد. این نسخه برای پاکستان با نام اف۷ پی جی ساخته شد و پاکستان ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ دست به سفارش ۴۶ فروند از این نسخه زد که در سال ۲۰۰۲ با یک سفارش۱۱ فروندی دیگر برنامه تکمیل شد. در سال ۲۰۱۰ ، ۴ فروند نسخه دست دوم اموزشی نیز تحویل شد که اخرین اف۷ ارتش پاکستان بود. اف۷ های چینی به دو دسته تقسیم می شوند . یکی نسخه M که دارای رادار اسکای رنجر با برد ۱۵ کیلومتر است(رادار اف۷ های ایرانی) و دیگری اف۷ های پی جی مجهز به رادار گریفو که در بالا به ان پرداخته شده
۲۰۰ فروند اف۷ تحویل ارتش پاکستان شد که مسلح به موشک های پی ال ۵ در کنار سایدواندر برای رزم هوایی هستند. البته پاکستان با تجهیز اف۷ های خود به بمب و حتی بمب لیزری ۲۲۵ کیلوگرمی انها را در نقش پشتیبانی نیز به کار می برد ولی همکنون به دنبال جایگزین کرد انها با جی اف۱۷ است وتا سال ۲۰۱۷ نمونه های قدیمی مانند نسخه اف۷ ام از خدمت خارج می شوند ولی احتمالا نسخه جدید تر با توان حمل بمب های لیزری تا سال ۲۰۲۵ همچنان در خدمت باقی خواهد ماند.
چند سالی است که زنان نیز در نیروی هوایی پاکستان به عنوان خلبان به خدمت گرفته شده اند
پاکستان از جمله نخستین مشتریان اف۱۶ بود. در اوائل دهه ۱۹۸۰ با اشغال همسایه شمالی این کشور یعنی افغانستان توسط شوروی این کشور دست به سفارش ۴۰ فروند اف۱۶ ای و بی زد . این سفارش در سال ۱۹۸۱ انجام شد و در سال ۱۹۸۳ تحویل سفاشر اغاز شد ولی با تحویل ۲۸ فروند به دلیل تحریم پاکستان بر سر برنامه اتمی مابقی تحویل نشد و مدتی در ارتش امریکا پرواز کردند. در سال ۲۰۰۵ بعد از لغو تحریم ها ارتش پاکستان توانست ۱۴ فروند دیگر را به شکل دست دوم بعد از دو دهه تحویل بگیرد و در ادامه دست به سفارش ۱۸ فروند اف۱۶ سی و دی بلوک ۵۲ در سال ۲۰۰۷ زد.در سال ۲۰۱۳ این نیرو ۱۳ فروند اف۱۶ دست دوم از از اردن تحویل گرفت. این اف۱۶ از نوع f-16am در واقع متعلق به بلژیک بودند که مدتی به صورت دست دوم تحویل اردن شده بودند. این نسخه توان حمل موشک امرام را داشت.
اف۱۶ بهترین جنگنده ارتش پاکستان است و پاکستانی ها ان را بسیار دوست دارند. یک جنگنده چند منظوره همه فن حریف بسیار چالاک و خوش دست که در خط مقدم ارتش پاکستان عمل میکند. ارتش پاکستان دست به ارتقا اف۱۶ خود زد. تمامی اف۱۶ ای و بی که از امریکا تحویل گرفت در ترکیه با خرید رادار ای پی جی ۶۸ ، توسط ترکها به استاندارد MLU رساند که شامل نصب رادار ای پی جی ۶۸ وی ۹ رادار که بر روی اف۱۶ بلوک ۵۰ و ۵۲ نصب است و موشک امرام می باشد. این نسخه همچنین توان حمل و پرتاب بمب هدایت ماهواره ای را نیز پیدا کرد. اف۱۶ پاکستانی مسلح به سایدواندر، امرام و بمب های هدایت لیزری و ماهواره ای هستند. اخرین سفارش ارتش پاکستان شامل سفارش ۸ فروند اف۱۶ سی و دی بلوک ۵۲ است که همکنون منتظر تائید کنگره امریکا به سر می برد
اف۱۶ ارتش پاکستان و دو بمب لیزری جی بی یو ۱۰
اف۱۶ و بمب هدایت ماهواره ای جی دم
پاکستان در دهه ۱۹۹۰ تعداد زیادی جنگنده قدیمی داشت که باید تا دو دهه بعد جایگزین میشد. اف۷ و میراژ از جمله انها بودند از این رو دست به یک همکار مشترک با چین زد که هدف از ان توسعه یک جنگنده برای تولید در پاکستان بود. یک جنگنده ارزان و ساده ولی موثر که بتواند هم جایگزین جنگندهای قدیمی ارتش پاکستان شود و هم پاکستان بتواند دست به بازار یابی ان برای کشورهای جهان سوم بزند
نتیجه این همکار جنگنده جی اف۱۷ شد. جی اف۱۷ یک جنگنده تک موتوره ساده است که در نقش یک جنگنده چند منظوره گزینه خوبی برای جایگزنی جنگندها نسل دوم و سوم است . پاکستان این پرنده را از سال ۲۰۰۸ در مجتمع هوا و فضا پاکستان تولید میکند. سفارش اولیه برای این جنگنده ۱۰۰ فروند از بلاک ۱ و ۲ است که تا کنون ۶۶ فروند انها تحویل شد و همکنون پاکستان در حال ارتقا دست کم ۵۰ فرند بلاک ۱ به بلاک ۲ است. بلاک دو این جنگنده دارای الکترونیک ارتقا یافته از جمله رادار ارایه فازی فعال ساخت چین است .
جی اف۱۷ یک جنگنده چند منظوره واقعی است. دارای موشک هوا به هوای رادار فعال پی ال۱۲، موشک پی ال۵ برای رزم هوایی نزدیک است و می تواند موشک ضد کشتی سی ۸۰۲ و سی ام۴۰۰ را حمل کند و طیف وسیعی از تسلیحات هدایت شونده مانند بمبهای هدایت لیزری و ماهواره ای را حمل میکند. به خوبی از نظر قابلیت های قابل قیاس با اف۱۶ سی بلوک ۳۰ ویا ۴۰ است . ارتش پاکستان به دنبال خرید ۲۵۰ فروند از این جنگنده است تا ان را جایگزین میراژ ها و اف۷ های خود بکند. در اینده این جنگنده پرتعداد ترین جنگنده نیروی هوایی پاکستان خواهد بود و پاکستان مسئول بازار یابی و فروش خارجی ان خواهد بود
جی اف۱۷ و موشک ضد کشتی سی ام ۴۰۰ با سرعت بیش از ۴ ماخ
تصویر از جی اف۱۷ پاکستانی و برخی از تسلیحات ساخت چین برای این جنگنده .
کا۸ نیز دیگر برنامه مشترک چین با پاکستان بود. این پرنده به عنوان یک جت اموزشی رزمی ساخته شد و در پاکستان با نام کا۸ ساخته شد و بسیار هم در صادرات موفق بود و بازار های زیادی به دست اورد . نسخه پاکستانی دارای موتور امریکایی است و از الکترونیک و اونیک غربی بهره می برد. ۶۰ فروند از این جت اموزشی در پاکستان تولید شد که بیشتر انها نسخه پی با کابین دیجیتال هستند . این جت جایگزینی تی ۳۷ امریکایی و تی اف۷ خواهد شد و در پاکستان تا حدی نقش جنگنده پشتیبانی سبک را نیز بازی میکند و مسلح به بمب و راکت ۹۰ م م می باشد.
جت اموزشی کا۸
دیگر هواگردها
نیروی هوایی پاکستان دارای توان بالای در زمینه هشدار زودهنگام به دلیل در اختیار داشتن هشت اواکس می باشد. چهار فروند از این اواکسها ساخت سوئد و چهار فروند ساخت چین هستند
چهار فروند نسخه که تحویل این نیروشد ساخت سوئد است. این هواپیما اواکس بر روی بدنه هواپیمای تجاری ساب۲۰۰۰ ساخته شده است که یک توربوپراپ دو موتوره ساخت خود ساب است. این نمونه مجهز به رادار ارایه فازی ساخت اریکسون است که ۴۵۰ کیلومتر برد دارد
چهار فروند دوم که البته تاکنون دو فروند ان همکنون عملیاتی است و دو فروند دیگر تا پایان امسال به توان کامل می رسد ZDK-03 ساخت چین است . این هواپیما نیز دارای یک رادار ارایه فازی با برد ۴۰۰ کیلومتر بر یک انتن بشقابی است که بر روی بدنه هواپیمای ترابری Y8 یا همان انتنوف ۱۲ چینی ساخته شده است.
همچنین نیروی هوایی پاکستان از چهار فروند سوخت رسان ایلیوشین ۷۸ مادوس بهره می برد. این چهار هواپیما در واقع چهارایلیوشین ۷۶ دست دوم خریداری شده از اکرایین است که مجهز به سه غلاف شلنگی سوخت رسانی هوایی شد و البته در نقش سوخت رسان نیز از ان استفاده می شود . همکنون تنها جنگنده های میراژ و جی اف۱۷ که دارای توان سوختگیری شلنگی هستند میتوانند از این هواپیما سوخت دریافت کنند
۱۸ فروند هواپیما ترابری سی ۱۳۰ از جمله ارزشمند ترین دارای ترابری ارتش پاکستان است. این نیرو اولین بار با دریافت ۳ فروند سی ۱۳۰ بی دست دوم در سال ۱۹۶۷ از ایران به این هواپیما دست یافت ولی در ادمه ۵ فروند دیگر به شکل دست دوم در سال ۱۹۷۴ از ایران دریافت کرد. ۱۵ فروند دیگر هرکولس دست دوم از انواع بی و اچ از امریکا در دهه ۱۹۷۰ تا چهار دهه بعد دریافت شد که همکنون اکثر انها در خدمت هستند. همچنین ارتش پاکستان دارای چهار فروند سی ۲۳۵ ، دو فروند بوئینگ ۷۰۷ ، یک فروند ایرباس ۳۱۰ و چند فروند هواپیمای ترابری توربوپراپ کوچکتر نیز است
همچنین ارتش پاکستان در سال ۱۹۹۸ توانست ۳ فروند پی ۳ سی اوریون را به صورت دست دوم از امریکا در نقش ضد زیر دریایی تحویل بگیرد و در ادامه بین سالهای ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ این نیرو ۷ فروند دیگر پی۳ سی دست دوم ولی ارتقای یافته از امریکا تحویل گرفت
پاکستان مدتی از جمله مشتریان جنگنده جی ۱۰ ساخت چین بود . مدتی اعلام شد به دلیل عدم رضایت از جی ۱۰ ای این کشور به دنبال خرید جی ۱۰ بی است ولی به نظر می رسد سفارش این پرنده رها شده است زیرا هیچ قرار داد رسمی در نهایت بسته نشد
همچنین نیروی هوایی پاکستان از چندین نوع پهپاد خارجی و بومی نیز استفاده میکند که برخی از انها حتی توان حمل سلاح را دارند که به زودی طی مقاله ای به انها خواهیم پرداخت
P-3
اواکس چینی ZDK-03
اف۱۶، جی اف۱۷ و اواکس ساخت سوئد
سوخت رسان مادیوس و جنگنده های میراژ
تسلیحات
سایدواندر اولین موشک هوا به هوای پاکستان بود. این کشور در سال ۱۹۵۸ از نخستین خریداری این موشک بود و ۵۰۰ تیره از این موشک را از امریکا دریافت کرد که روی اف۱۰۴، اف۸۶ و اف۶ انها را نصب کرد. در سال ۱۹۷۴ این ارتش ۵۰۰ تیره سایدواندر نسخه J را دریفات کرد. در سال ۱۹۸۷ برای تجهیز اف۱۶ جدید خود ۵۰۰ تیره موشک سایدواندر نسخه ال دریافت کرد که با همین موشک ها چند جنگنده شوروی را نیز سرنگون کرد. ۳۶۰ تیره دیگر در سال ۱۹۹۶ از نسخه ال به شکل دست دوم دریافت کرد و در ادامه ۳۰۰ تیره نسخه M در سال ۲۰۰۷ از امریکا دریافت کرد که با سفارش جدید اف۱۶ همراه بود . اخرین سفارش سایدواندر در سال ۲۰۱۰ به میزان ۲۰۰ تیره برای نسخه ام بود. سایدواندر نسخه ال و ام امروزه در خدمت هستند و از تمامی جنگنده های موجود در خدمت شلیک می شوند
این موشک تنها یک بار در سال ۱۹۸۳ به میزان ۱۹۲ فروند برای تجهیز میراژ ۵ تحویل پاکستان داده شد . با وجود رضایت از ماژیک نیروی هوایی پاکستان بیشتر نظر خود را روی سایدواندر گذاشت.
این موشک نسخه چینی موشک سایدواندر است و تنها موشک فروسرخ چینی در خدمت ارتش پاکستان. پاکستان از موشک سایدواندر روی جنگنده های چینی خود چون اف۶ و اف۷ و حتی میراژ ۳ استفاده میکرد ولی با سفارش جی اف۱۷ دست به سفارش ۱۰۰۰ تیره پی ال۵ ایی زد. این موشک بهترین موشک هوا به هوای فروسرخ چینیها است ولی نکته جالب سفارشات پاکستان این است که این کشور در خرید بسیار سخت گیر است و وقتی دستش باز بود غیر سایدواندر امریکایی به هیچ سلاح هوا به هوای دیگری اعتماد نکرد که البته به تجربه سالهای استفاده از سایدواندر بر میگردد
پاکستان معنی واقعی موشک رادار فعل را با خرید ۵۰۰ تیره امرام نسخه سی با برد ۱۰۵ کیلومتر برای اف۱۶ دریافت . جالب اینکه تا سال ۲۰۱۰ و تحویل این موشک نیروی هوایی پاکستان تنها متکی به موشک های فروسرخ رزم هوایی نزدیک بود. این موشک امروزه تنها از اف۱۶ پرتاب میشود
موشک رادار فعال پی ال۱۲ که میتوان ان را با امرام نسخه بی مشابه دانست و دارای برد ۵۰ تا ۷۰ کیلومتر است با ورود جی اف۱۷ وارد ارتش پاکستان شد. در واقع به دلیل رادار چینی جی اف۱۷ نیاز به موشک رادار فعال چینیها بود و از این رو ۸۰۰ تیره موشک پی ال۱۲ از چین خریداری شد که همکنون تنها از جی اف۱۷ شلیک می شود
موشک ضد کشتی اگزوست: پاکستان سه دوره موشک اگزوست دریافت کرد ولی دو دوره ان شامل دو محموله ۴۰ تیره برای پرتاب از میراژ ۵ به عنوان تنها جنگنده ای که تا مدتها توان حمل موشک ضد کشتی داشت دریافت کرد. در واقع دریافت سری دوم میراژ ۵ با رادار اژوا در نقش ضد کشتی باعث خرید دو سری ۴۰ فروند اگزوست در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ شد
موشک ضد کشتی هارپون: هارپون در انواع ناو پرتاب و هوا پرتاب در پاکستان خدمت میکند ولی دست کم ۱۰۰ تیره هارپون در خدمت دارد که میتوان انها را از ده فروند پی ۳ اورین این نیرو پرتاب کرد
موشک ضد کشتی سی۸۰۲: موشک سی ۸۰۲ اصلیترین موشک ضد کشتی ارتش پاکستان است که با ورود تجهیزات دریایی چینی وارد این کشور شده است. چین دست کم طی پنج سری ۲۶۰ تیره موشک ۸۰۲ از چین وارد کرده است که تنها از جی اف۱۷ نیروی هوایی پرتاب می شود ولی بیشتر کاربرد ان شلیک از شناورهای نیروی دریایی است
موشک ضد کشتی ساخت چین با سرعت بیش از ۴ ماخ که ۵۰ تیره از ان برای پرتاب از جی اف۱۷ خریداری شده است
تنها صد تیره از این موشک در سال ۱۹۸۵ برای ناوگان اف۱۶ خریداری شده است که همگی از نوع AGM-65A هستند
موشک هدایت لیزری ای اس ۳۰ ال
یک موشک مافوق صوت هوا به زمین هدایت لیزری ساخت فرانسه که پاکستان ۱۰۰ تیره از ان را برای پرتاب از میراژ ۵ در دهه ۱۹۸۰ از فرانسه تحویل گرفت
بمب لیزری سری پیوی۲
اولین بار پاکستان در سال ۲۰۰۲ دست به ورود بمب لیزری از امریکا برای تجهیز اف۱۶ خود زد. سری اول شامل ۱۰۰ تیره بمب بود که برای نشان گذار لیزری این نیرو ۱۳ غلاف نشان گذاری اسنایپر نیز خریداری کرد. در سال ۲۰۱۰ ارتش پاکستان ۱۶۰۰ کیت هدایت لیزری برای تبدیل ۱۶۰۰ بمب سقوط ازاد به بمب های لیزری ۹۰۰ کیلوگرکی جی بی یو ۱۰ و ۲۲۵ کیلوگرمی جی بی یو ۱۲ سفارش داد
۵۰۰ کیت هدایت ماهواره ای در سال ۲۰۰۷ برای جنگنده اف۱۶ سفارش داده شد
بمب های هدایت شونده ساخت چین
پاکستان در دهه گذشته طی سه سفارش ۲۵۰۰ کیت برای تبدیل بمب های سقوط ازاد به بمب های هدایت لیزری و هدایت ماهواره ای از چین خریداری کرد. این بمب ها از اف۷، جی اف۱۷ و میراژ ۵ پرتاب می شوند
موشک کروز رعد: یک موشک کروز بومی ساخت پاکستان با برد ۳۵۰ کیلومتر و هدایت ماهواره ای و تراکام با دقت زیر ۵ متر که از اف۱۶ و جی اف۱۷ و میراژ های پاکستانی پرتاب می شود
پدافند هوایی
موشک پدافند شانه پرتاب HN-5A
موشک پدافند شانه پرتاب بر اساس سام۷ روسی که در چین طراحی شده است و پاکستان حدود ۱۰۰۰ تیره از این موشک را در اواخر دهه ۱۹۸۰ از چین تحویل گرفت که کارایی پایین ان باعث شکایت شد
سامانه پدافندی سام۲ ساخت چین که در سال ۱۹۸۳ ، ۴۰ موشک و چند اتش بار توسط پاکستان سفارش داده شد
سامانه پدافند ارتفاع پایین ساخت فرانسه که در دهه ۱۹۷۰ میلادی توسط پاکستان خریداری شد. ۱۱ اتش بار و ۳۰۰ موشک توسط پاکستان دریافت شد
اسپادا ۲۰۰۰
یک سامانه دافند ارتفاع متوسط با برد ۶۰ کیلومتر متشکل از یک اتش با بار چهار لانچر پرتاب و هر لانچر با ۶ موشک. پاکستان این سامانه ایتالیا را بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳ شامل ده اتش بار را به دست اورد
استینگر: پاکستان از سال ۱۹۸۵ طی دو سری ۱۵۰ تیره استینگر دریافت کرد
ار بی اس ۷۰: یک موشک هدایت لیزری پدافندی ساخت سوئد که ۱۳۰۰ تیره ان طی دو دهه توسط پاکستان خریداری شد و اصلیترین موشک پدافند کوتاه برد پاکستانی ها است
همچنین پاکستان از ۱۴۵ توپ ضد هوایی۳۵ م م در قابل سامانه هدایت راداری اسکای گارد استفاده میکند. پاکستان برای این کار ۳۴ رادار و سامانه هدایت اتش را دریافت کرده است . همچنین چند صد توپ ضد هوایی ۴۰ م م بوفورس در خدمت دارد
گرداوری:عبدالحمید تارخ
